Bu yazı, işitme kaybı tanısı konulan bir çocuğun ailesiyle birlikte çıktığı yolculuğun ilk adımlarını, tıbbi süreçleri duygusal yönleriyle birlikte anlatmayı amaçlıyor. Çünkü bu yolculuk sadece çocuğa değil, tüm aileye aittir.


1. Şüpheyle Başlayan Sessizlik


İlk adım genellikle bir şüpheyle atılır.

Bir şeyler ters gidiyordur ama aile bunu tam adlandıramaz.

• “Adını söyledik, bakmadı…”

• “Ses çıkarmıyor, çok sessiz bir bebek…”

• “Televizyonun sesini çok açıyor.”

• “Söylediklerimizi anlamıyor gibi.”


Bu gibi cümleler, çoğu zaman işitme kaybı şüphesiyle uzmana başvurmanın ilk adımıdır. Ve çoğu aile bu dönemde kendini suçlama eğilimindedir: “Acaba biz mi fark etmedik?”

Ama unutulmamalı ki erken şüphe, tanının ilk adımıdır ve bu bir eksiklik değil, farkındalıktır.


2. Tanı Süreci: Sessizliğe Bilgiyle Yanıt


Şüphe sonrası aileler genellikle bir çocuk doktoruna veya kulak burun boğaz (KBB) hekimine yönlendirilir. Burada odyolojik değerlendirme süreci başlar.


🔎 Yapılabilecek bazı testler:

• ABR (Beyinsapı Duyma Potansiyeli): Uykuda yapılan, çocuğun beyin tepkilerini ölçen test.

• OAE (Otoakustik Emisyon): İç kulaktaki tüy hücrelerinin çalışıp çalışmadığını gösterir.

• Timpanometri: Orta kulaktaki basınç ve hareketlilik değerlendirilir.

• Davranışsal İşitme Testleri: Yaşa göre seslere verilen tepkiler gözlemlenir.


Bazı aileler bu süreçte “Neden biz?” duygusuna kapılır. Özellikle çocuk yeni doğmuşsa ya da tanı geç geldiyse hayal kırıklığı artabilir. Ama bilinmelidir ki bu tanı, bir son değil destekle, sevgiyle dolu yeni bir başlangıcın adıdır.


3. İşitme Cihazı Süreci: Sesle Tanışmak


Tanı kesinleştikten sonra işitme kaybının düzeyine göre işitme cihazı veya koklear implant süreci başlar.

Aileler genellikle bu süreci şöyle tanımlar:

🗨️ “İlk taktığımızda bir şey anlamadı. Ama birkaç hafta sonra birden dönmeye, dinlemeye başladı.”


İşitme cihazları takılır ama ses hemen anlam kazanmaz. Çünkü çocuk belki de ilk kez bu kadar yoğun ses duyuyordur. Bu noktada sabır çok kıymetlidir. Sesleri duymaya alışmak ve onları anlamlandırmak zaman alır. Aile desteği, duygusal bağ ve çevresel zenginlik bu süreci hızlandırır.


4. Dil ve Konuşma Terapisi: Kelimelerle Tanışmak


İşitme varsa, konuşma gelişebilir. Ama bu otomatik olarak olmaz. Çocuk sesleri duymayı, ayırt etmeyi, anlamayı ve sonra da üretmeyi öğrenir.

Dil ve konuşma terapisi bu nedenle bu yolculuğun ayrılmaz bir parçasıdır.


Terapi süreci şunları kapsar:

• Ses taklitleri

• Kelime modellemeleri

• Sözlü yönerge takibi

• Hikâyeler, oyunlar, rutin konuşmalar bu süreçte aile aktif rol alır. Terapi sadece odyolog ile yapılan terapide değil mutfakta, banyoda, oyun sırasında, uyumadan önce de devam eder. Aile, çocuğun ilk ve en güçlü öğretmenidir.


5. Aile Desteği ve Kabul Süreci


İşitme kaybı, bir çocuğun kaderi değildir. Ama ailenin bu durumu nasıl karşıladığı çocuğun gelişimini doğrudan etkiler.

Bazı aileler başta inkar eder, bazıları da hemen çözüm arayışına geçer. Duygular değişkendir. Ama önemli olan her duygunun doğal olduğunu bilmektir.


Kabul etmek, pes etmek değil; durumu anlamak ve güçlenerek yola devam etmektir.


Bazı aileler bu süreçte benzer deneyim yaşamış diğer ebeveynlerle iletişim kurarak büyük moral bulur. Destek grupları, sosyal medya toplulukları, bilinçli terapist eşlikleri aileyi yalnız hissettirmez.


6. Eğitim ve Sosyal Hayata Katılım


İşitme kaybı tanısı alan çocuklar da her çocuk gibi oyun oynamak, arkadaş edinmek ve okula gitmek ister.

Burada yapılması gereken, çocuğun gereksinimlerine uygun bir ortam yaratmaktır.

• Okulda öğretmenin bilgilendirilmesi

• İşitme cihazlarının doğru kullanımı

• Gürültüsüz, net sesli alanlar yaratılması

• Gerekirse özel eğitim desteği


Bu çocukların öğrenme stilleri farklı olabilir ama potansiyelleri kesinlikle eksik değildir. Doğru destekle kendi yollarında güçlü adımlar atabilirler.


 7. Beyin Gelişimi ve Dinlemenin Rolü


İşitme sadece kulakla ilgili bir süreç değildir. Sesin anlam kazanması, beynin o sesi işlemesiyle mümkündür.

Bebekler, doğdukları andan itibaren çevresindeki sesleri duyarak beyinlerinde dil ve dinleme haritaları oluşturur.

İşitme kaybı bu haritaların eksik ya da farklı oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle erken tanı sadece dil ve konuşma değil, zihinsel gelişim açısından da kritiktir.


İşitme cihazı veya koklear implant ne kadar erken takılırsa beyin o kadar hızlı adaptasyon sağlar. Bu yüzden “Bekleyelim, konuşmazsa getiririz.” gibi yaklaşımlar çocuğun gelişiminde zaman kaybına neden olabilir. Beyin, sesle beslenir.


8. İşitme Kaybı Kalıcı mıdır, Geçici midir?


Birçok ailenin aklındaki sorulardan biri de budur:

🗨️ “Acaba geçici bir durum mu?”, “İleride düzelir mi?”


Bu sorunun yanıtı, işitme kaybının türüne ve nedenine göre değişir:

• İletim tipi işitme kaybı: Orta kulakta sıvı birikmesi gibi durumlar neden olur. Genellikle geçici olabilir.

• Sensörinöral işitme kaybı: İç kulak ya da işitme sinirinde hasar vardır. Genellikle kalıcıdır.

• Ani işitme kaybı: Viral enfeksiyon veya travma sonrası oluşabilir. Acil müdahale gerektirir.


O yüzden ailelerin “Geçer mi geçmez mi?” sorusundan çok, “Şu an ne yapabiliriz?” sorusuna odaklanması çocuğun geleceği için daha anlamlı olur.


9. Rehabilitasyon Sadece Cihaz Takmak Değildir


Bazı aileler işitme cihazı takıldığında her şeyin çözüleceğini düşünebilir. Oysa cihaz, sadece sesin çocuğa ulaşmasını sağlar. İşitme bir kapıysa, cihaz anahtardır. Ama o kapının ardında çocuk kendi adımlarını atmayı, kelimeleri toplamayı ve anlamları inşa etmeyi öğrenmelidir.


Bu da ancak işitsel eğitim, konuşma terapisi, aile eğitimi ve sabırla mümkündür. Cihaz sadece bir araçtır. Gelişimi sağlayan şey insan etkileşimidir.


10. Aile Rehberliği: Bilgi Kadar Anlayış da Gereklidir


Aileler bu süreçte çok şey öğrenmek zorunda kalır. Testler, cihazlar, odyoloji, terapi, raporlar…

Ama bazen bilmek yetmez. Çünkü her bilgi bir de duyguyla harmanlanmak ister.


Bir annenin çocuğuna sarılırken hissettiği kaygı, bir babanın gözyaşlarını sakladığı an, büyükannelerin “Konuşacak mı gerçekten?” sorusu.. Bu sadece tıbbi bir süreç değildir. Bu bir aile hikayesidir.


Her çocuk gibi işitme kaybı olan çocukların da en büyük ihtiyacı ilişki kurmak, anlaşılmak ve dünyayı duyarak keşfetmektir. Bu yolculuk bazen daha yavaş ve farklı yollarla ilerler ama doğru destekle her çocuk potansiyeline ulaşabilir.


Kimi zaman bir oyuncak ayının kulağına fısıldanan “Seni seviyorum”,

Kimi zaman parkta duyulan kuş sesi,

Kimi zaman “Anne” kelimesinin anlamlı ilk kez duyulması…


Hepsi bu yolculuğun küçük ama çok kıymetli adımlarıdır.